POLİKİSTİK OVER SENDROMU

Polikistik over sendromu, doğurganlık dönemindeki kadınlarda en sık rastlanılan hormonal bozukluktur. Bu dönemdeki kadınların yaklaşık %5-10’unda görülmektedir. Beyin, yumurtalıklar, böbrek üstü bezleri ve diğer dokulardaki etkileşim bozukluğuna bağlı olarak oluştuğu düşünülmektedir. Adet düzensizliği, adet olamama, tüylenmede artış, saç dökülmesi, kilo almaya yatkınlık, obezite, çocuk sahibi olamama gibi durumlara sebep olmaktadır. Normal bir kadında adet siklusunda her ay bir yumurta gelişmeye başlar, siklusun ortalarına doğru baskın yumurta halini alır ve yumurtlama ile birlikte yumurtalıktan dışarı atılır. Polikistik over sendromu olan hastalarda ise bu düzen bozulmuştur, baskın yumurta oluşumu nadiren gelişir, yumurtlama olmaz, adet düzenlerinde gecikmeler meydana gelir. Yumurtlama problemi olduğu için hastalar çocuk sahibi olmakta sıkıntı yaşarlar. Her ay gelişmeyen bu yumurtalar yumurtalıkta ufak ufak birçok kist şeklinde görülür ve ultrasonografi ile saptanırlar.

Hastalığın belirtileri kişiden kişiye farklıdır ve zamanla değişim göstermektedir. Ayrıca hastalığın herkes tarafından kabul görmüş tek bir tanımı mevcut değildir. Bu nedenle hastanın şikayetleri ve özgeçmişinin ayrıntılı bir şekilde öğrenilmesi; fiziki muayene bulguları, ultrasonografi ve gerekli hormon tahlilleri ile birlikte değerlendirilmesiyle tanı konmaktadır. Polikistik over sendromu olan hastalarda kan şekerini düzenleyen hormon olan insüline karşı bir direnç oluşmakta, buna bağlı olarak kilo almaya yatkınlık oluşmaktadır. Uzun dönemde ise şeker hastalığı, tansiyon yüksekliği, kalp-damar hastalıkları gibi hastalıklara sebep olabilmektedir. Uzun süre adet görmeyen ve tedavi verilmemiş hastalarda rahim kanseri riskinde bir artış bulunmaktadır.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU TEDAVİSİ

Polikistik over sendromunun tedavi şekli hastada bulunan şikayetlere ve çocuk istemine göre değişkenlik göstermektedir. Hastalık ilerlemeden kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ya da endokrinoloji uzmanı tarafından kişinin değerlendirilmesi ve sürecin takip edilmesi gerekmektedir. Ancak ne olursa olsun tedavide ilk basamak yaşam tarzı değişikliğidir. Fazla kilosu olan kişilerde vücut ağırlığının %5’i kadar kilo kaybı bile polikistik over sendromuna bağlı şikayetlerde düzelme sağlayabilir. İdeal kilonun sağlanması ve karın bölgesindeki yağlanmanın azaltılmasının yumurtlama, hormon düzeyleri ve insülin direnci üzerinde yararı bulunmaktadır. Kilo kontrolü için sağlıklı, düzenli beslenme ve egzersiz çok önemlidir. Beslenmede glisemik indeksi düşük gıdalar tüketmeye özen gösterilmelidir. Günlük yaşamda fiziksel olarak aktif olma ve haftada 2-3 kez hafif veya orta düzeyde yapılacak egzersiz ile şikayetlerde azalma görülecektir. Doktorunuzun önerisiyle doğum kontrol hapları gibi hormonal ilaçlar veya metformin gibi insülin direncini azaltmaya yönelik ilaçlar tedavide kullanılabilir. Çocuk isteği olanlarda ise yumurtlamayı sağlayıcı haplar ve iğneler kullanılabilmektedir. Bu ilaçların kullanılması ile %90’a kadar yumurtlama gerçekleşebilmektedir.

Op. Dr. Berfin Ökmen Özkan / Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı / Gaziantep